DOSTLUQ SADİQ QALMAĞI BİLƏNLƏR ÜÇÜNDÜR

(Üçüncü məqalə)

Lətif Niftəli oğlu Vəlizadə

Ötən yazılarımın birində qeyd etdiyim kimi, qocaman jurnalist dostum Adil İrşadoğlu ilə Az.Tv-də uzun illər bir yerdə çalışmışıq. O zaman o, cavan, yaraşıqlı bir gənc idi. Hamı ilə dostluq edirdi, deyib-gülürdü, zarafatlaşırdı. Sovet dövləti çökəndən sonra Şirkətdə köklü dəyişikliklər baş verdi. Xain qonşu dövlətlər ölkəmizə hücum etdilər, dünyanın böyük qüvvələri bizi müharibəyə sürüklədi. 

Həmin o gərgin günlərdə, aylarda Adil İrşadoğlu heç nədən qorxub çəkinmədən Azərbaycan Dövlət Televiziyasının Şuşa şəhərində yerləşən ötürücü stansiyasının nəzdindəki balaca bir otaqda yaratdıqları studiyadan daşnaqların təbliğatına qarşı əks təbliğatla məşğul idi. 

Xalqımızın fəxri, vüqarı sayılan Pənahəli xan Cavanşirin nəslindən olan jurnalist Adil İrşadoğlu Şuşadan qayıtdıqdan sonra bir müddət televiziyanın "Sənaye şöbəsi"nin müdiri işlədi. 

Ağdamın işğalından sonra Adil şöbə müdirliyini buraxdı, dövlət televiziyasının “Hərbi Vətənpərvərlik və Salnamə Baş Redaksiyası”nın təşkil olunmasında və fəaliyyət göstərməsində əlindən gələni əsirgəmədi. Fikri-zikri Qarabağda qalmışdı, Bakıda dözmədi, yenə könüllü cəbhəyə yollandı. 1996-ci ilin axırınadək cəbhənin müxtəlif bölgələrində oldu və tamaşaçıların intizarla gözlədiyi maraqlı verilişlər hazırlayıb efirdə göstərdi. Həmin verilişlər Adilin və onun çəkiliş qrupunun canı və qanı bahasına başa gəlmişdir. Onlar - Adil İrşadoğlu, Tahir Qarayev, Fikrət Hüseynov, Tofiq Ataxanoğlu, Ramiz Rüstəmov, Əlövsət Aslanov, Rövşən Əliyev Birinci Qarabağ müharibəsinin acı dəhşətlərini görmüş və həmin hadisələrin işıqlandırılmasında yaxından iştirak etmiş vətən fədailəridirlər. Adil İrşadoğlu çəkiliş qrupunun üzvləri ilə Ağdamın Güllücə, Ağdərənin Şıxarx (Cənubi Azərbaycanın Marağa bölgəsindən Qarabağa köçürülmış ermənilər Şixarxın adını dəyişib Marquşavan qoymuşdular), Goranboyun Gülüstan yaşayış qəsəbələri uğrunda gedən qanlı döyüşlərdə mühasirəyə düşmüş və igid əsgərlərimizin qəhrəmanlığı sayəsində mühasirədən qurtulmuşdur. Adil İrşadoğlu 1-ci Qarabağ müharibəsində düşmənlə üz-üzə döyüş səhnələrini çəkib veriliş hazırlayan və efirdə göstərən fərqli jurnalistdir. 

O, AzTv-də işləyə-işləyə Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatında - Prezidentin İşlər İdarəsinin tabeliyində olan MMC-də İxtiyar Şirinovun təsisçiliyi ilə "DE FAKTO" adlı qəzetin bünövrəsini qoydu. Qəzetin qurucusu həm də onun ilk baş redaktoru oldu. Bu qəzet qısa müddətdə populyar qəzetə çevrildi. AzTv-dən acıq edib ayrılandan sonra Adil İrşadoğlu gücünü həmin qəzetin daha da inkişafına yönəltdi. 

Qısa müddətdə qəzet geniş oxucu kütləsinin böyük rəğbətini qazandı. Başqa qəzetlər köşklərdə yığılıb qaldığı halda 10 min tirajla buraxılan "DE FAKTO" qəzeti satışa gəlməyilə qurtarmağı bir olurdu. Yorulmaq bilməyən Adil İrşadoğlu qəzetin bütün proseslərinə - çap üçün kağızın təchizatına, redaksiyaya gələn yazıların redaktəsinə və çapına, qəzetin satışına özü nəzarət  edirdi. Buna görə də nəşriyyatda onu gözü götürməyənlər peyda oldular və qəzetin çapına  müxtəlif əngəllər törətməyə və özünə təzyiqlər göstərməyə başladılar. Nəticədə Adil İrşadoğlu min bir zəhmətlə ərsəyə gətirdiyi qəzetin işini dayandırmalı oldu. Lakin o, bununla ruhdan düşmədi. Müstəqil jurnalistliyini bugünədək davam etdirir. 

Düşünürəm ki, dostluq sadiq qalmağı bilənlər üçündür. O, tez-tez bizə gəlir, çay süfrəsi arxasında əyləşib olub-keçənlər barədə söhbət edirik, deyib-gülürük.

Adil İrşadoğlu Üzeyir Hacıbəyov adına Ağdam Orta İxtisas Musiqi Məktəbini (1968-1972 ) fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Onu bu illər ərzində (30 ildən çox bir müddətdə) nə qədər dilə tutdumsa faydası olmadı. Bircə dəfə də olsun Adil tarını sinəsinə basıb dilləndirmədi. Hər dəfə mənə deyir ki, "qaqa", vallah əlim gəlmir. Ürəyim dərdnən doludur. Mən o tarı necə dilləndirim ki, quduzlaşmış hay tayfası ruslarla, farslarla birləşərək yurdumu-yuvamı yaman günə qoyublar. Qismət olar, nə vaxt ilanın başı möhkəm əzilər, o zaman birlikdə Ağdama gedərik. Ürəyin nə qədər istəsə səninçün o tarı dilləndirərəm, ürəyimdən tikan çıxar. Birlikdə o gözəl günü qeyd edərik. 

NOYABR ayının 1-i əziz və hörmətli jurnalist qardaşım Adil İrşadoğlunun doğum günüdür. Dostumu 71 yaşının tamam olması münasibətilə qəlbən təbrik edirəm və eyni zamanda onun ürəyindən keçənləri, arzu və istəklərini qısa da olsa nəzmə çəkərək oxucularımızın, daha doğrusu, Adil İrşadoğlunu sevənlərin diqqətinə çatdırmağı özümə borc bilirəm.

Əsən külək, apar məni o yerə,

Qoy sevinim ürəyimcə bir kərə, 

Neçə ildir o yerlərə həsrətəm, 

Ürəyimi parçalayır kədər, qəm,

Neçə ildir yurdum-yuvam dağılıb,

Ev-eşiyim talan olub, boş qalıb,

Apar məni, o yerləri gəzim bir,

Titrək qəlbim dumandadır, çəndədir,

O yerlərin mehi dəysin üzümə.

Şəfqət gəlsin, işıq dolsun gözümə.

Başım üstə açıq-aydın bir səma,

Əsən külək apar məni Ağdama...

Soran olsa, hara gedir bu ADİL? 

- Yolum qardaş, Ağdamadır, Ağdama...

Lətif Niftəli oğlu Vəlizadə. ©

Şair, yazıçı-publisist. 

Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü (1980), 

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü (1985).

31.10.2024-cü il.

Jurnalist Adil İrşadoğlu haqqında digər yazıları 

aşağıdakı linklərə daxil olub izləyə bilərsiniz:

1) "MƏN ONA HEYRAN QALMIŞDIM"

https://adilirshadoglu.blogspot.com/2021/08/mn-ona-heyran-qalmisdim.html

2) "MÖVZUYA QAYIDIŞ VƏ YA HAZIRIN NAZİRLƏRİ..."

https://adilirshadoglu.blogspot.com/2022/10/movzuya-qayidis-v-ya-hazirin-nazirlri.html

3) "GECİKMƏYİN SƏBƏBİ BAĞIŞLANMAZDIR..."

https://adilirshadoglu.blogspot.com/2023/06/gecikmyin-sbbi-bagislanmazdir-v-onun.html

HƏMİN TAR İLƏ MAYESTRO NİYAZİYƏ DÖVLƏT İMTAHANI VERDİM

Əməkdar İncəsənət Xadimi, görkəmli rejissor Nazim Nadiroğlunun (Zeynalov) şəxsi videoarxivindəki materialları izləyərkən uşaqlıq dostum, əzizim, muğamlarımızın, təsniflərimizin, xalq  və bəstəkar mahnılarımızın mahir ifaçısı Sədi Allahverdi oğlu Məmmədovun ifalarına rast gəldim. Rəhmətlik Sədinin çıxışı gözlərim önündə canlananda həyacanlandım, onunla belə görüşümüz məni çox təsirləndirdi. Bu qiymətli arxiv materialını hörmətli Nazim müəllimdən mənə bağışlamasını xahiş etdim. O da bağışladı. İndi həmin videomaterial əziz xatirə kimi mənim You Tube kanalımda ( https://www.youtube.com/channel/UCvDB81jE1aiHAINCfPEGHHw ) yayımlanır.

Sədi Məmmədov həm də mənim tələbə yoldaşım olmuşdu. Biz 7 illik musiqi məktəbini bitirəndən sonra Üzeyir Hacıbəyov adına Ağdam Orta İxtisas Musiqi Məktəbinə daxil olmuşduq (1968-1972 ).

Tanınmış xanəndə 

Sədi Allahverdi oğlu Məmmədov.

 Mən həmin məktəbi tar ixtisası üzrə bitirmişəm. Müəllimim çox səmimi, qayğıkeş insan, təcrübəli pedaqoq rəhmətlik Məşədi Nəriman Mehralıyev idi. O, mənə müraciət edəndə, "qohum" - deyərdi. Sonradan öyrəndim ki, Məşədi Nərimanla qan qohumluğumuz var. Hər ikimiz Cavanşirlər sülaləsinə mənsub olan, Qarabağ xanlığının qurucusu, ilk xanı və sərkərdəsi Pənahəli xan Cavanşirin nəslindənik.

Tarzən Məşədi Nəriman Mehralıyev.

Azərbaycan tarzənləri arasında virtuoz sənətkar kimi tanınmış Məşədi Nərimanın atası Bahadır Mehralı oğlu Qarabağ xanəndələri sırasında özünəlayiq yer tutmuş bir sənətkar olub. Nərimanın babası Məşədi Mehralı onu yeddi-səkkiz yaşlarında olarkən özüylə İmam Rza ziyarətinə aparıb. Çuxur məhəlləli Nəriman Şuşanın ən kiçik zəvvarlarından biri olub. Uşağın bu yaşda belə bir müqəddəs məkanı ziyarət etməsi müsəlman hümməti arasında xoşbəxtlik sayılır. 

Çuxur məhəlləli Məşədi Mehralını qalalılar təkcə dabbaq kimi yox, həm də musiqi həvəskarı kimi tanıyıblar. Daha doğrusu, o, yaxşı qarmon çalırmış. Musiqi demək olar ki, bu sadə peşə adamının bütün ailə üzvlərinə sirayət etmiş, özünün də, övladlarının da qanına-canına hopmuşdur. Onun evindən daim muğam, mahnı səsləri eşidilmişdir. Bu nəsil Pənahəli xan Cavanşirin ortancıl oğlu Mehralı bəyin törəmələridir.

Məşədi Bahadır Mehralı oğlu və sənət dostları. 

Məşədi Nərimanın atası Məşədi Bahadır Mehralı oğlu isə Qarabağın klassik xanəndələrindən biri olub. Respublikanın bir çox məşhur sənətçiləri - Xan Şuşinski, Əbülfət Əliyev, Sara Qədimova, Şövkət Ələkbərova, Fatma Mehralıyeva, Yaqub Məmmədov, Arif Babayev, Qədir Rüstəmov, Aydın Məmmədov, Barat Fərhadov, Niqay Bayramov, Hafiz Sədrzadə və başqaları ondan bəhrələniblər.

Xalq artisti Ramiz Quliyev, kamançaçı Elman Bədəlov, Abbas Yusifov, Rafiq Nəcəfov, İlham Babayev, Aydın Mehralıyev, gitaraçı Rəmiş, Yaşar və Təyyar Xəlilov qardaşları, Zahid Vəliyev, Möhübbət Abbasov, Yusif Vəliyev, Rəsul İsmayılov və onlarca musiqi xadimi ifaçılıq sənətini Məşədi Nərimandan öyrəniblər.

Azərbaycanın görkəmli tarzənləri Hacı Məmmədov, Əhsən Dadaşov və digər incəsənət xadimləri Ağdamda, mənim sevimli və unudulmaz müəllimim Məşədi Nərimanın evində qonaq olublar. 

Məşədi Nəriman Bahadır oğlu.

Məşədi Nərimanın yaradıcılığı çoxcəhətli olub. O, həm solo muğam ifaçısı, həm muğam üçlüyünün tərkibində məharətli müşayiətçi, həm də muğam müəllimi kimi tanınırdı. Məşədi Nərimanın ifasında "Xaric Segah", onun mayəsində vurduğu barmaqlar xüsusilə diqqətəlayiq idi. "Orta Mahur" muğamını da çox gözəl, özünəməxsus bir tərzdə ifa etmişdir. Azərbaycan radiosunun fondunda Məşədi Nərimanın ifasında "Xaric Segah" və "Mahur Hindi" muğamlarının lent yazıları saxlanılmaqdadır. Onun sənətində diqqəti cəlb edən cəhətlərdən biri də xalq musiqisini və muğamlarımızı yad təsirlərdən qorumağa çalışması, milli qaynaqlara arxalanması idi.

Haşiyə - əsas mövzuya uyğun əhvalat danışmaq, sözün birini qoyub o birinə getmək deməkdir. 1747-ci il iyulun 19-dan 20-nə keçən gecə Nadir şah öldürüldükdən sonra İranda mərkəzi hakimiyyət pis vəziyyətə düşdüyündən Azərbaycanda 20 müstəqil və yarım-müstəqil xanlıqlar təşəkkül tapıb. Belə bir tarixi şəraitdə, 1748-ci ildə Pənahəli xan Qarabağ xanlığının əsasını qoyub. O, 200-ə qədər süvari tərəfdarı ilə birlikdə Qarabağa gəlib və özünü xan elan edib. Pənahəli xan Xorasana və Gilana sürgün edilmiş Kəbirli, Cavanşir və başqa Qarabağ tayfalarının Vətənə qayıtmasına şərait yaradıb. Pənahəli xan qarşılamaq üçün Azərbaycan və İraq sərhəddinədək gedərək onlara kömək göstərib. Pənahəli xan həmçinin Yevlax ərazisinə və Beyləqanın Kəbirli kəndinə gedərək yerə mıx - ucuşiş ağac parçası çalıb və deyib ki, Qarabağ buradan başlayır və Naxçıvan sərhəddinədək davam edir.

Yeri gəlmişkən deyim ki, hər ilin yay fəslində atamdan və anamdan xahiş edirdim ki, dağların qoynuna, Şuşaya, Turşsuya, Laçına və Kəlbəcərə gedək. Bütün yayı dədə-baba oylağında, Qırxqızda, Meydanda istirahət edək. Onu da deyim ki, Sovet hökumətindən xeyli əvvəl Meydanda Hurizat nənəmin atası, ulu babam Allahverdioğlu Mehdi bəyin böyük torpaq ərazisi olub. Vaxtilə o, şəxsi sərvəti olan milli Qarabağ at ilxılarını yayda həmin ərazidə bəslətdirərmiş. Sovet dövründə isə bütün qohum-əqraba yayda gəlib ulu babamıza məxsus həmin yerdə çadır qurardı və necə lazımdırsa eləcə istirahət edərdi. Sonra...

Şuşa ilə bizim nəslimizi, ailəmizi müxtəlif tellər bağlayır. Birincisi, soy-kökümüz Pənahəli xan Cavanşirin nəslindəndir. İkincisi, İbrahimxəlil xanın və onun oğlu Mehdiqulu xanın hakimiyyətləri dövründə yaşamış, Qarabağ elinə, xalqına şərəflə xidmət etmiş Axund Molla Əli adlı məşhur din xadiminin törəməsi Süleyman Sani Axundovun ləyaqətli davamçılarıyıq. Ata nənəm Hurizat xanımın anası Əziz xanım Abbas qızı Axundova Süleyman Sani Axundovun əmisi qızıdır. Əziz xanımın ulu babam Allahverdioğlu Mehdi bəylə izdivacından 7 (yeddi) övladı olmuşdur. 1) Zülfüqar, 2) Əvəz, 3) Ağalar, 4) Həşim, 5) Hurizat, 6) Gilə, 7) Xanım (bunu yeni öyrənmişəm).

Mehdi qızı Hurizat Əliyeva.

Ömrünün təxminən 50 ilini xalqına və elmin, sənətin inkişafına sərf edən şair, filologiya elmləri doktoru, professor rəhmətlik Famil Ağalar oğlu Mehdi ulu babam Allaverdioğlu Mehdi bəyin adını özünə təxəllüs götürmüşdür. Onun səsi mötəbər auditoriyalardan, ciddi diskussiyalar aparılan elmi-nəzəri konfranslardan, ziyalılarla, adi insanlarla, əsgərlərlə görüşlərdən, xalqın taleyi həll olunan tribunalardan gəlirdi.

Famil Mehdi və batalyon 

komandiri Yaqub Rzayev (Ala Yaqub).

Ata babalarım Məhəmmədəli bəy, Kərbəlayi Mikayıl bəy və onun oğlu Məhəmməd bəy də Pənahəli xan Cavanşirin nəslindəndir. Məhəmməd babam təxminən 50 yaşında rəhmətə gedib. Mən onu görməmişəm. Ancaq bilirəm ki, Babam Məhəmməd bəy çox savadlı, yaraşıqlı, görünüşünə diqqətlə yanaşan bir ziyalı və sonda tacir olub. 5 xarici dildə sərbəst danışırmış. Almaniyadan Qarabağa "Zinger" markalı tikiş maşınları gətirtdirib əhaliyə kreditlə satdırırmış. Onun ağdamlı bir şəriki də olub, Musa kişi. El arasında onlara tikiş maşınının adı ilə "Zinger Məhəmməd" və "Zinger Musa" deyirmişlər. Təəssüf ki, ata babamın nəsli haqqında dərin məlumatım yoxdur. Ancaq araşdırmalarım davam edir.

Bizim Sarıhacılı kəndimiz Azərbaycan Respublikası Ağdam rayonunun Seyidli kənd inzibati ərazi dairəsində kənddir, Qarabağ düzündə yerləşir.

1593-cü ilə bağlı bir Osmanlı qaynağında Otuziki elinin 27 (iyirmi yeddi) oymağının adı sadalanır ki, onlardan biri də Sarıhacılıdır.

 Ağdam rayonundakı Sarıhacılı kəndi həmin oymağın adını özündə yaşadır. Görünür bu oymaq öz adını kəndin əsasını qoyan Sarı Hacı adlı şəxsin adından götürmüşdür. Sarıhacılı kəndi Sovet dövründə xeyli böyümüş, rayon mərkəzilə birləşmiş və 1989-cu ilə qədər 28 min 31 nəfər əhalisi olmuşdur.

Bilməyənlər bilsin. Sarıhacılı kəndi başqadır, Sarıcalı kəndi başqa. Sarıhacılı kəndi Ağdamın Seyidli, Xıdırlı, Əhmədavar kəndləri və Əsgəran rayonu ilə, Sarıcalı kəndi isə Ağcabədi rayonu ilə həmsərhəddir. Ümumiyyətlə Otuziki elinin - Ağdamın Sarıhacılı, Seyidli, Sarıcalı və sonradan Çəmənli (Çəmənliyə qız və həmin qıza cehiz sırasında torpaq sahəsi verib qohum olmuşuq) kəndlərinin keçmiş sakinləri Qarabağ xanlığının bünövrəsini qoyan Pənahəli xanın qohum-əqrabasıdır və biz də bu tayfanın (Tayfa insanların qəbilədən böyük olan birliyidir) törəmələriyik, Cavanşirlər nəslindənik. 

Gilə nənəmin əri Əliş bəyin ocağında.

Sarıhacılı kəndi 1993-cü ilin 23 iyulunda Ermənistan və Rusiya Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilmişdi. 20 noyabr 2020-ci il tarixində Qarabağda atəşkəs bəyanatının şərtlərinə əsasən Sarıhacılı kəndimiz Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin nəzarətinə verilmişdir. 

Mətləbdən çox uzaqlaşdım, deyəsən. Məşədi Nəriman Mehbalıyev kimi görkəmli bir tarzənin sinfində təhsil alaraq yavaş-yavaş musiqi dünyasının dərinliklərinə baş vurdum. Bir gün dərsdə  Məşədi Nərimandan xahiş etdim ki, evə verdiyi tapşırığı onun tarında ifa etməyimə icazə versin. Müəllimim razılaşdı. Məşədi Nərimanın tarını köksümə sıxanda sanki mənə əlavə güc gəldi. Tarın məsuliyyətindən və həyacandan musiqi parçasını nə vaxt başa vurduğumdan xəbərim olmadı. Ancaq özüm də hiss elədim ki, tapşırığı evdə hazırladığımdan da yaxşı çaldım. Məşədi Nəriman ayağa qalxaraq əlini çiynimə qoydu və dedi:

- Sağ ol, oğlum, çox yaxşı ifa etdin. Götür bu tarı, sənə bağışlayıram.

Mən isə tərəddüd etdim. Dedim ki, müəllim, axı bu çox qiymətli hədiyyədir. Lakin Nəriman müəllim israrla tarı götürməyimi tələb etdi. Mən öz tarımı və müəllimimin mənə bağışladığı tarı götürüb  evimizə gəldim. Atam və anam əvvəlcə danışdıqlarıma şübhə ilə yanaşdılar. Səhəri gün atam tarı götürüb mənimlə "Uçiliş"ə getdi. Tarı Nəriman müəllimə qaytarmaq istədi, Məşədi Nəriman götürmədi. Onda atam pul təklif etdi. Məşədi Nəriman incik tərzdə dedi:

- İrşad müəllim, mən sizin xətrinizi dünyalar qədər istəyirəm, inciməyin, mən bu tarı milyona da satmaram. Ancaq Adilə bağışlayıram, çünki o, istedadlı uşaqdır. 

- Bununla da söhbət bitdi.

Məşhur Xosrov Fərəcov.

 1972-ci ilin yazında Üzeyir Hacıbəyov adına Ağdam Orta İxtisas Musiqi Məktəbini bitirmək üçün dövlət imtahanı verməli idik. Məktəbimizin direktoru rəhmətlik Xosrov Fərəcov axırıncı kurs tələbələrini yığıb iclas keçirdi və bizə bildirdi ki, dövlət imtahanını qəbul etmək üçün Bakıdan qonaqlar gələcək. Sizin borcunuz dövlət imtahanına diqqət və məsuliyyətlə yanaşmaq, əla qiymətlər almaqdır. Sonra Xosrov müəllim qızlara tapşırdı ki, həyətinizdən qonaqlara təqdim etmək üçün qızıl güllər yığıb gətirərsiniz, oğlanlara isə tapşırıq verdi ki, hərəniz evinizdən bir xalça gətirin, o xalçalar darvazadan binanın içərisinədək gələn qonaqların ayaqları altına salınacaq. Direktor necə demişdi elə də etdik. Nəhayət, qonaqlar gəldi. Biz rəhmətlik Mayestro Niyazini və onunla gələn mütəxəssisləri görəndə çox sevindik. Onları alqış sədaları altında direktorun otağınadək müşayiət etdik. Hamımızın üzü təbəssümdən şəfəq saçırdı. 

Niyazi Zülfüqar bəy oğlu Tağızadə

Əvvəldə dedim axı, fərqli tələbəsi olduğumdan Məşədi Nəriman Mehralıyev öz tarını mənə bağışlamışdı. Mən həmin tar ilə rəhmətlik Niyazi Zülfüqar bəy oğlu Tağızadəyə dövlət imtahanı verdim. Sürətli bilək tələb edən "Orta Mahur" muğamını ifa edib həmin imtahandan üzü ağ çıxdım. O tarı böyük ustaddan əziz bir xatirə kimi bu gün də qoruyub saxlayıram. Allah ustadım, unudulmaz Məşədi Nəriman Mehralıyevə rəhmət eyləsin. Qəbri nurla dolsun. Qarabağdan, Ağdamdan nigaran qalan ruhu şad olsun.

Jurnalist Adil İrşadoğlu.

Məşədi Nəriman geniş dünyagörüşünə, yüksək mədəniyyətə, gözəl insani keyfiyyətlərə malik bir şəxsiyyət idi. Milli musiqimizin inkişafı uğrunda yorulmadan çalışan, bu sahədə əvəzsiz xidmətləri olan ustad sənətkarın yolunu bu gün onun oğlu Aydın Mehralıyev davam etdirir. Tar ixtisasını notla tədris edən Aydın Mehralıyev muğam ifaçılığında atasının barmaqlarını yaşadır. O, uzun illər Ağdam "Şur" ansamblının fəal üzvü olmuşdur. 1982-ci ildə "Natəvan qızlar bayramı"nda, 1990-91-ci illərdə "Xarı Bülbül" beynəlxalq folklor festivalında ifaçı kimi iştirak etmişdir. 

Aydın Nəriman oğlu Mehralıyev.

1991-ci ildə atası Məşədi Nərimanın anadan olmasının 75 illiyi münasibətilə keçirilən xatirə gecəsi Mehralıyevlər ailəsinin və Ağdam ictimaiyyətinin xatirində əbədi yaşayacaqdır. Həmin gecədə Aydın Mehralıyev Qədir Rüstəmovun oxuduğu "Mirzə Hüseyn Segahı"nı məhz Məşədi Nərimanın yolu və ştrixlərilə müşayiət etməsi musiqisevərlərin yaxşı xatirindədir. 

Qədir Rüstəmov və Aydın Mehralıyev.

Yeri gəlmişkən onu da nəzərinizə çatdırım ki, Aydın müəllim unudulmaz xanəndəmiz Qədir Rüstəmovu 40 il tarı ilə müşayiət edib. Onlar Azərbaycanın şəhər, qəsəbə və kəndlərində bir-birinin ardınca maraqlı, yaddaqalan konsertlər veriblər. Müharibə vəziyyətində yaşayan Ağdamda Məşədi Nərimanın yubileyinin keçirilməsi xalqın ustad sənətkarına bəslədiyi məhəbbətin, ehtiramın bariz nümunəsi idi.

Məşədi Nərimanın 

anadan olmasının 75 illiyində. 

Bəli, milli musiqi mədəniyyətimizdə öz yeri olan qüdrətli sənətkarlar nəslinin - Mehralıyevlər sülaləsinin zəngin irsi dərindən öyrənilməyə və tədqiq olunmağa layiqdir.

ADİL İRŞADOĞLU (ƏLİYEV) ©

Veteran televiziya və qəzet jurnalisti,

Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü (1980),

1-ci Qarabağ Müharibəsinin iştirakçısı (1988-1996), Qazi.

TEZ-TEZ SİDİK İFRAZINDAN PROSTAT XƏRÇƏNGİNƏ QƏDƏR BİR ADDIM

  TƏHLÜKƏNİ NECƏ VAXTINDA MÜƏYYƏN ETMƏLİ?

Dr. Mahmudov: tibb elmləri namizədi, 

MDB ölkələrində xidmət etmiş həkim, "Klinika" tibb mərkəzinin direktoru. 

- Prostatit xəstəliyi, özündə eyni zamanda bir neçə 

təhlükə daşıyır, onlardan ən əsasları:

1) İMPOTENSİYA

2) PROSTATIN ADENOMASI

3) PROSTAT XƏRÇƏNGİ

Prostatit olan hər kişidə impotensiya yaranır. Kimdəsə tez, kimdəsə gec.

Prostat xərçəngi prostatitin daha son mərhələlərində yaranır. Prostatiti müalicə etməyib onunla yaşayan kişilər faktiki olaraq, "od-alovla oynayırlar". Əgər uzun ömrə və yaxşı ereksiyaya sahib olmaq istəyirsinizsə, prostatiti mümkün qədər tez müalicə etməlisiniz.

Problem burasındadır ki, bu xəstəliyə düçar olmuş kişilərin əksəriyyəti kömək üçün həkimə müraciət etmir. Onların bir qismi onu təhlükəli hesab etmir, digər qismi isə utanır. Nəticədə xəstələrin xəstəliklərini ciddiyə almaması halı yaranır. Kişilər həkimə gec müraciət etdiklərinə görə xərçəng şişi inkişaf edir və...  

Yadda saxlamaq lazımdır ki, prostatit — prostat xərçənginə çevrilən ölümcül xəstəlikdir. Nəzarətsiz və müalicəsiz qalan xəstəlik bəzən 1-2 ilə xərçəngin yaranmasına gətirib çıxarır və sürətlə inkişaf edir.

İndi isə kişilərin bu xəstəlikdən birdəfəlik xilas olmaları üçün unikal şans yaranmışdır, özü də klinikanı müntəzəm olaraq ziyarət etmədən.

Məsələ burasındadır ki, 2020-cı ildə qısa müddətdə prostat vəzinin fəaliyyətini bərpa edən, iltihabı aradan qaldıran inqilabi preparat meydana gəlmişdir. Bu preparat hətta xroniki prostatiti belə tamamilə sağaldır, potensiya və cinsi aktı nəzərəçarpacaq dərəcədə artırır. Bu preparatın adı GOPROSTATdır. Bu, çox sərfəli qiymətə olan yerli preparatdır. Onun istehsalında Almaniya və Fransa tibb alimləri də iştirak etmişdir.

2020-cı ildə, urologiya sahəsində Rusiyanın aparıcı elmi mərkəzi olan N.A.Lopatkin adına urologiya ETİ-də, prostatit əleyhinə mübarizə üçün hazırlanmış yeni nəsil Goprostat preparatının kliniki sınaqları uğurla sona çatmışdır. İnstitutun mətbuat mərkəzi aşağıdakı açıqlamanı etmişdir:

2020-cı ilədək ölkədə prostatitin müalicəsi üçün effektiv və ən əsası da, əlçatan vasitə mövcud deyildi. Bu isə inanılmaz nəticələrə gətirib çıxartmışdı. Xəstəliyin səviyyəsi yaşlı nəsldə - 45% və ən dəhşətlisi isə gənc oğlanlar arasında 25% - təşkil edirdi. GOPROSTAT - PROSTATİTİN müalicəsində bir inqilabdır, əsl panaseyadır. Preparatın effektivliyi Rusiya və artıq Avropa təcrübəsində də sübut olunmuşdur. Alimlər tərəfindən kəşf olunan unikal tərkib əvəzolunmaz vasitədir.

Kliniki sınaqlardan keçmiş bu preparat və onun nəticələri uroloqlar üçün əsl sarsıntıya səbəb olmuşdur. Bu preparat vasitəsilə üzərində təcrübə aparılan xəstələrin 98%-i sağalmış, qalanlarında isə əlamətlər tamamilə aradan qalxmış və prostatda iltihab prosesləri dayanmışdır. Lakin bununla yanaşı müəyyən residivlər ola bilərdi ki, onlar da Goprostatdan mütəmadi istifadə zamanı gələcəkdə tam aradan qalxardı.

Kİmyəvi dərmanlara, cərrahi əməliyyatlara və həkimə müraciət etməyə etməyə ehtiyac yoxdur. Nəzərə alın ki, 30 yaşdan yuxarı kişilərin 62%-də erektil disfunksiya var. Və yaşlandıqca cinsi zəifliyə sahib olma ehtimalınız daha yüksəkdir. Ancaq dərhal müalicəyə başlasanız hər şey yaxşı olacaq. İndi apteklərdə "Viagra", "Sildenafil", "Dinamico", "Maxigra", "Cialis", "Vizarsin", "Tadafil", "İmpasa", "Verona", "Androgel" və digər dərmanlar müalicə adı ilə satılır. Onlar yalnız erektil disfunksiyanı ağırlaşdırır, ağciyərlərin altındakı vəzləri öldürür və ürəyin damarlarını korlayır.

Ancaq Goprostatın unikal komponentlərinin vəhdəti sayəsində, potensiyanın və cinsi aktın müddətinin qat-qat aydın ifadə olunmuş artması mövcuddur.

Goprostat preparatının problemi kompleks şəkildə həll etməsi yaxşı haldır. O, kişinin bütün sidik-cinsiyyət sisteminə fenomenal sağaltma effekti verir. Sadə dildə desək, preparatın müalicəvi kursundan sonra, kişi orqanizmi 25 yaş səviyyəsində fəaliyyət göstərir. Məhz bu səbəbdən də, biz onu bütün kişilərə məsləhət görürük. Hətta prostatit olmasa belə, preparat effektiv profilaktika həyata keçirərək, potensiyanı nəzərəçarpacaq dərəcədə artırır. 

Rusiya ilə yanaşı, preparat Almaniya və Fransanın urologiya universitetlərində də sertifikasiyadan keçmişdir. Kliniki sınaqlar bütövlükdə Rusiya məlumatlarını təsdiq etmişdir. Fransa isə hətta daha artıq faiz sağalmış əldə etmişdir.

KİŞİLƏR, xəstəliyinizi başına buraxmayın. Həyatdan zövq alın, özünüzü impotensiyaya düçar etməyin və həyatınızı təhlükə altında qoymayın. Bu preparatın satışı hələ ki, apteklərdə həyata keçirilmir, o, çox az istehsal edilir. PREPARATI yalnız internet vasitəsilə əldə etmək olar. Hamıya SAĞLAMLIQ arzu edirik.

Hal-hazırda orijinal Goprostat preparatını təchizatçının rəsmi saytından sifariş etmək olar. 

Daxil olmaq üçün linkin üzərinə tıklayın:

https://site-health.click/index.php?key=4fvefiqwvdze2jm5fwll&subid=e710cntp2xo16025&pixel=7526260897473939&hash=7bcd6638668ea0db&offer=GoprostatAZ

DIQQƏT! 

SAXTA MƏHSULLARDAN UZAQ DURUN.

AKADEMİK NƏRGİZ AXUNDOVANIN 65 YAŞI TAMAM OLUR

“Çox istərdim ki, Azərbaycan tarix elmində 

istedadlı, Vətənini sevən gənclərin sayı artsın”

AKADEMİK NƏRGİZ AXUNDOVA: 

“ƏMİNƏM Kİ, GƏNCLƏRİMİZİN ORTAYA QOYDUĞU YENİ BAXIŞLAR, İDEYA VƏ YANAŞMALAR TARİX ELMİNDƏ YENİ MƏKTƏBLƏRİN YARANMASINA GƏTİRİB ÇIXARACAQ”

Akademik Nərgiz Çingiz qızı Axundova

Görkəmli tarixçi alim, səmimi və təvazökar insan, AMEA-nın Tarix və Etnologiya İnstitutunun Azərbaycanın VII-XIV əsrlər tarixi şöbəsinin müdiri akademik Nərgiz Axundovanın 65 yaşı tamam olur. Azərbaycan elmi və təhsilinin, ictimai fikir tariximizin inkişafında, eləcə də azərbaycanşünaslığın təbliği istiqamətində əvəzsiz xidmətləri olan akademik Nərgiz Axundova yubileyi ərəfəsində tarix elminin müxtəlif aspektləri ilə bağlı suallarımızı cavablandırıb, aktual məsələlərə münasibətini bildirib.

- Nərgiz xanım, Azərbaycanda tarix elminin inkişafında hansı  yeni tendensiyalar müşahidə olunur?

- Azərbaycan tarix elminin müstəqillik dövründə inkişafı son zamanlar ən çox elmi diskussiyaları ortaya çıxaran məsələlərdəndir. Bunun bir neçə səbəbi var. SSRİ-nin dağılması, ölkədə yeni ideoloji mühitin yaranması, elmə siyasi təsirlərin azalması, ənənəvi marksizm ideologiyasından uzaqlaşma və s. yeni nəzəri-metodoloji axtarışların əsasını qoyub. Bu illərdə Azərbaycan xalqının tarixində çox mühüm siyasi, sosial-iqtisadi və ictimai proseslər baş verib. Bütün bunlar müasir milli tarixşünaslıqda öz əksini tapıbr. Həmin dövrün problemlərinin tədqiqi bu gün də davam etdirilir.

Digər tərəfdən isə, dövlətimizin inkişafı və güclənməsi tarix qarşısında çoxsaylı suallar, problemlər qoyur. Bu problemlərin həlli cəmiyyətimizin yeni strateji vəzifələrinin həyata keçirilməsində mühüm rol oynaya bilər. Bu gün  müasir tarix elminin əsas vəzifəsi geniş faktoloji material əsasında əsl tarixi yazmaq, yaratmaq, onu köhnə stereotiplərdən azad etməkdir. Elmdəki “ağ ləkələr”in aradan götürülməsi arxiv axtarışlarına və bununla əlaqəli nəşrlərə marağı gücləndirir. “Tarix elmi hara gedir?” sualına isə bu gün birmənalı cavab tapmaq çox çətindir. Dünyada mövcud və öndə olan postmodernizm, sosial antropologiya, qlobal tarix məsələləri Azərbaycanda da tədricən tədqiqat mövzularına çevrilir. Gündəlik tarixə, mikro tarixə maraq günü-gündən artır. Həmçinin Azərbaycan tarixinin dövrləşmə problemi və bunun əsasında yeni elmi araşdırmaların aparılması aktual məsələyə çevrilir.

Onu da vurğulamaq istərdim ki, bütün hallarda, alim öz fəaliyyətində peşəkarlığı, vətənpərvərliyi üstün tutmalı, vətəndaşlığı gücləndirən, konyunkturadan azad olan faktların və hadisələrin analizinə diqqət yetirməlidir. Çünki, hər bir tarixçi hadisələrə münasibətinə, əldə etdiyi elmi nəticələrə görə həm də mənəvi məsuliyyət daşıyır.

- Qarabağın erməni işğalından azad olunması Azərbaycanda tarix elminə marağı daha da artırdı.  Qarabağ tarixinin öyrənilməsinə dair hansı aktual problemlər mövcuddur?

- Azərbaycan tarixinin ayrılmaz hissəsi olan Qarabağ tarixi heç vaxt tarixçilərimizin diqqətindən kənarda qalmamışdır. İşğal dövründə isə tarixi həqiqətləri dünyaya çatdırmaq üçün böyük işlər həyata keçirilmiş, yüzlərlə kitab və  monoqrafiyalar işıq üzü görmüşdür. Qarabağnamələrin mənbə kimi tərcümələri və şərhləri, Qarabağa ermənilərin köçürülməsi məsələsi, burada gedən siyasi proseslər, soyqırımların tarixi  geniş işiqlandırılmışdır.

Böyük Zəfərdən sonra isə Qarabağ tarixinin daha da ətraflı, dərindən öyrənilməsi həm də siyasi-ictimai əhəmiyyət daşımağa başladı və həmin tarixin bütün aspektlərinin müasirlik nöqteyi-nəzərdən araşdırılmasına ehtiyac duyuldu. Hazırda Qarabağın qədim türklərin vətəni olması, burada qədim dövrlərdən mövcud olan dövlətlərin, əsasən də Albaniyanın tarixi araşdırılır, bu ərazidə dini müxtəlifliyin səbəbləri dərindən öyrənilir. İkinci Qarabağ müharibəsi, əbədi və əzəli torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi, o cümlədən Böyük Qayıdışın tarixinin öyrənilməsi hazırda alimlərimizin qarşısında duran əsas vəzifələrdəndir. Düşünürəm ki, bu istiqamətdə aparılan elmi axtarışlar Qarabağ tarixini zənginləşdirəcək və tarix elmində yeni perspektivlər açaçaq.

- Qərbi Azərbaycana Qayıdış Konsepsiyasını tarixi həqiqətlər baxımından necə qiymətləndirirsiniz? Bu istiqamətdə tədqiqatlar aparılırmı?

- Dövlət başçısı İlham Əliyev öz çıxışlarında Qərbi Azərbaycan məsələsinə dəfərlərlə toxunub, faktlara əsaslanaraq bu torpaqların bizim tarixi ərazimiz olduğunu vurğulayıb. Qərbi Azərbaycandan olan soydaşlarımız, onların yaxınlarının tarixi diyarımız olan Qərbi Azərbaycana qayıdacaqlarına,  Qərbi azərbaycanlıların böyük həvəslə öz doğma torpaqlarında yaşayacaqlarına əminliyini ifadə edib.

Əlbəttə ki, qısa vaxt ərzində işğaldan azad olunan torpaqlarımızda bu qədər sürətli şəkildə quruculuq işlərinin görülməsi və artıq Füzuliyə, Zəngilana, Laçına və digər ərazilərə qayıdışın təmin olunması həqiqətən böyük nailiyyət və tarixi hadisədir.

Alimlər çoxsaylı tarixi mənbələrə əsaslanaraq həmin ərazilərin Azərbaycanın qədim torpaqları olduğunu təsdiqləyir. Hələ XIX əsrdə Rusiya, Osmanlı imperiyası və İran ərazisindən ermənilərin Cənubi Qafqaza köçürülməsi ilə azərbaycanlıların öz torpaqlarından çıxarılmasına başlanmışdı, onlara qarşı etnik təmizlənmə siyasəti həyata keçirilirdi. Həmin proses XX əsr boyunca davam etmiş və nəticədə bütün azərbaycanlılar Qərbi Azərbaycandan (Ermənistandan) deportasiya olunmuşdu. Həm ilk mənbələr, həm də arxiv sənədləri sübut edir ki, indiki Ermənistanda azərbaycanlılara məxsus olan toponimlər dəyişdirilmış, tarixi abidələr ya dağıdılmış, ya da mənimsənilmişdir. Ermənistan ərazilərindən qovulan azərbaycalıların sülh yolu ilə geri qayıtmalarının təmin edilməsi problemi bu gün həm dövlətimizin, həm də beynəlxalq qurumların diqqət mərkəzindədir.

Azərbaycanın ərazi bütövlüyü bərpa olunandan sonra, Qərbi Azərbaycandan didərgin düşmüş soydaşlarımızın da ata-baba torpaqlarına qayıdacaqlarına inamları artdı. Təbii ki, sivil bir dövlət olaraq, bu prosesi dinc, danışıqlar yolu ilə həyata keçirmək arzusu Qərbi Azərbaycana Qayıdış Konsepsiyasında öz əksini tapıb. Ulu öndər Heydər Əliyev zamanında demişdi ki, biz Ermənistan ərazisinə, mövcud sərhədlərə göz dikməmişik, onların iddiasında deyilik. Bununla bərabər, biz öz ərazimizin bir metrini də verməyə razılaşa bilmərik. Həmin prinsipdən irəlin gələrək, bu gün azərbaycanlıların öz torpaqlarına qayıtmalarının təmin edilməsi tarixi zərurətdir və qəbul edilmiş Qayıdış Konsepsiyası bu fəaliyyətin əsas istiqamətlərini müəyyən edən yol xəritisidir.

- Azərbaycan alimləri tarix sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığı gücləndirmək istiqamətində hansı tədbirləri həyata keçirir?

- Əvvəlcə onu qeyd edim ki, müstəqillik illəri Azərbaycan elmi üçün geniş perspektivlər açıb. Əlbəttə ki, beynəlxalq elm aləminə inteqrasiya olunmaq üçün birinci növbədə elmimizin beynəlxalq meyarlar əsasında fəaliyyət göstərməsi vacibdir. Bu istiqamətdə müəyyən addımlar atılır, Azərbaycana tanımış alimlər dəvət olunur, xarici ölkələrin elm və təhsil qurumları ilə müvafiq sahədə kadr və təcrübə mübadiləsi aparılır. Bizim elmi diaspora üzvlərimiz də bu prosesdə fəal iştirak edirlər. Eyni zamanda, dünyanın tanınmış elm ocaqları ilə əlaqələr qurulur, birgə beynəlxalq layihələr həyata keçirilir. Azərbaycan alimləri beynəlxalq elmi qurumlara üzv seçilirlər, nüfuzlu elmi konfrans və seminarlarda dünya alimləri ilə birgə öz fikirlərini, elmi nəticələrini bölüşürlər.

Çox vacib şərtlərdən biri də alimlərin öz məqalələrinin dünyanın nüfuzlu, yüksək istinad indeksli jurnallarında çapı ilə bağlıdır.  Buraya “Web of Science”, SCOPUS kimi elmi bazalara daxil olan elmi nəşrlər aiddir. Fikrimcə, humanitar elmlər sahəsində bu istiqamətdə problemlərin həlli ilə bağlı ciddi tədbirlər görülməldiir.

Qeyd edim ki, son zamanlar Elektron Akademiyanın qurulması və uğurlu fəaliyyəti Azərbaycan elminin nailiyyətləri haqqında dünya informasiya məkanında geniş təsəvvür yaratmağa xidmət edir. Təəssüf ki, xarici ölkələrdə Azərbaycanda aparılan tədqiqatlar və alimlərimiz barədə məlumatlandırma ürəkaçan səviyyədə deyil.  Avropa dillərində də nəşr olunan, ingilis dlinə tərcümə olunan əsərlərimizin sayı çox azdır. Bütün bunlar beynəlxalq aləmə inteqrasiya üçün vacibdir. Daha çox gənclər dil öyrənməyə meylli olmalı, xüsusən də beynəlxalq elmin ünsiyyət dili olan ingilis dilindən geniş istifadə etməlidirlər.

Doğrudur, Türkiyə və ümumilikdə türkdilli dövlətlərlə əlaqələrimiz günü-gündən genişlənir,  birgə tədqiqatlar aparılır, tədbirlər təşkil olunur, kitablar yazılır. Lakin bu sahədə hələ ciddi tədbirlərin həyata keçirilməsinə, dövlət səviyyəsində kompleks addımların atılmasına ehtiyac var.

- Nərgiz xanım, necə düşünürsünüz, hazırda ölkəmizdə aparılan tarixi tədqiqatlar Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya çatdırılması, tariximizin öyrənilməsi və gələcək nəsillərə ötürülməsi baxımından müasir elmin tələblərinə cavab verirmi?

- Bizim alimlər, ilk növbədə, həqiqi, obyektiv tarixi araşdırmalı, gələcək nəsillərə çatdırmalıdır. Onlar ölkənin ictimai-siyasi həyatında yaxından iştirak etməli, dövlətimizi dünyada layiqincə təmsil etmək üçün öz səylərini birləşdirməlidir.  Belə bir ifadə var, deyirlər xalq əhali olanda ölür. Xalq isə əhaliyə o zaman çevrilir ki, tarixini unudur. Buna qətiyyən yol vermək olmaz.

Qeyd etdiyim kimi, alimlərimiz Azərbaycanın tarixi həqiqətlərini dünya ictimaiyyətinə çatdırmaq üçün böyük əmək sərf edirlər. Onların müasir metodikalara əsaslanan dəqiq və əsaslandırılmış elmi nəticələri dünyaya yayılır, həmfikir tapır. Gələcək nəsillər isə tarixdən dərs almalı, keçmiş səhvlərə yol verməmələri, problemlərin həlli üçün tarixi təcrübəyə müraciət etməlidirlər. Bu gün tarix elminin nümayəndələri, alim və ziyalılarımız da öz üzərinə düşən məsuliyyəti dərk edir və dövrün çağırışlarına cavab verməyə çalışırlar.

Mən çox istərdim ki, Azərbaycan tarix elmində istedadlı, Vətənini sevən gənclərin sayı artsın. Çünki tarixin öyrənilməsi milli-mənəvi dəyərlərin qorunub saxlanmasına kömək edir, həm ailəyə, həm də millətə və dövlətə olan sevgini artırır. Əminəm ki, gənclərimizin ortaya qoyduğu yeni baxışlar, ideya və yanaşmalar tarix elmində yeni məktəblərin yaranmasına gətirib çıxaracaq və gələcəyə daha nikbin baxmağa imkan verəcək.   

– Nərgiz xanım, maraqlı müsahibəyə görə sağ olun. Bir daha sizi yubileyiniz münasibətilə ürəkdən təbrik edir, sizə möhkəm cansağlığı, tarix elminin inkişafı yolunda yeni nailiyyətlər arzu edirik.

Nərgiz QƏHRƏMANOVA.

AMEA-nın Rəyasət Heyəti aparatının İctimaiyyətlə əlaqələr, mətbuat və informasiya şöbəsinin Elektron informasiya sektorunun müdiri 

--------

525-ci qəzet,

07.08.2024. / 13-36.

QEYD: Akademik Nərgiz xanım Cingiz qızı Axundova atam tərəfdən mənim qohumumdur. Hörmətli Nərgiz xanımı 65 yaşının tamam olması münasibətilə ürəkdən təbrik edirəm. Ona can sağlığı, uzun ömür və elmi tədqiqatlarında, həyatda uğurlar arzulayıram. Hörmətlə, Adil İrşadoğlu (Əliyev).

 

VƏTƏNSEVƏRLİK NƏDƏN BAŞLANIR?

VƏTƏNSEVƏRLİK - öz taleyini xalqının, 

torpağının taleyindən ayrı dərk etməməkdir.

DAXİL OL: https://realistadil.blogspot.com/

VƏTƏNSEVƏRLİK - Vətənə sonsuz məhəbbət, 

bütün qəlblə, əməllə onun mənafeyinə xidmət etməkdən ibarətdir.

VƏTƏNSEVƏRLİK - ən yüksək mənəvi-ictimai hiss kimi dəyərləndirilir və xüsusilə, bizim kimi siyasi düşmənləri çox olan millət üçün ən böyük istinadgahdır, Vətən əxlaqı. Vətən əxlaqı qüvvətli olmazsa, nə müstəqilliyimizi, nə azadlığımızı, nə də Vətənimizin bütövlüyünü qoruya bilərik.

ÜÇ DOSTUN BİR SEVGİSİ - HEKAYƏ

Təranə Məmməd 

Yazıçı, Publisist, şair 

*

Sehirli gül butasıdı,

Daş üstə də açasıdı,

Sevginin ən ucasıdı,

Vətən sevgisi !

/ Gəray Göyyurd /

***

Bu gün növbəti dəfə sizə təqdim edəcəyim hekayəmin qəhrəmanının nə az, nə çox düz 70 yaşı tamam olur (Doğum: 01.11.1953 – 01.11.2023). 

Bəli! Bu hekayəmin canlı qəhrəmanı var. Hekayədəki Vüqar adlı cavan oğlanın prototipi tanınmış jurnalist, birinci Qarabağ müharibəsinin odlu-alovlu günləri haqda operativ məlumatları cəbhə bölgələrindən xalqa çatdıran, Azərbaycanı, doğma Qarabağı canından artıq sevən, uzun illər həmkarım olan Xüsusi Xidmət orqanlarının mayoru mərhum Oqtay Əliyevin böyük qardaşı, ailəmizin yaxın dostu İrşad Əliyevin oğlu Adil İrşadoğludur!

Adil müəllimi yubiley münasibətilə təbrik edir, ona möhkəm cansağlığı və yeni yaradıcılıq uğurları arzu edirəm!

Adil müəllimin gözəl ailəsi, tərbiyəli övladları var. Şəxsiyyətinə, gözəlliyinə, həkimliyinə və insani cəhətlərinə çox hörmət bəslədiyim həyat yoldaşı Yeganə xanımla birlikdə xoşbəxt həyat arzu edirəm ona!

Adil, təbrik edirəm! Qələbə ilində 70 illik qeyd etməyin özü də bir xoşbəxtlikdir!

Yeni yaşın mübarək!

***

Universitetin İkinci kursunu bitirirdim. Ərəb dilindən imtahan verirdim o gün. Tələbə yoldaşlarımdan ayrılıb boş bir otaqda biletlərin suallarını təkrar edirdim. Oturduğum otağa bir cavan oğlan daxil oldu.

- Burda otursam sizə mane olmaram? - deyə soruşdu.

-Yox. Buyurun, - dedim.

O,  arxada oturdu, başını aşağı salıb dəftərindən nəsə oxuyurdu. İmtahan ərəfəsində o qədər həyacanlı idim ki, onun mənə verdiyi sualı dəqiq eşitmədim və çönüb ondan:

- Nəsə dediniz? - soruşdum.

- Dedim ki, bakılısınız?

- Xeyr. 

Mən yenə gözlərimi kitaba zillədim.

- Bəs haralısınız?

Mən arxaya çönüb gülümsündüm və:

- Yenə nəsə dediniz? - deyə soruşdum.

- Dedim ki, bəs haralısınız? - deyə o da gülümsündü.

- Anam şuşalıdır. Atam ağdamlı. 

- Ola bilməz?

- Niyə?

- Çünki mən də şuşalıyam.

- Doğrudan?

Beləliklə, biz tanış olduq. Mən o qədər sevinirdim ki, elə bil qohumlarımdan kiməsə rast gəlmişdim.

- Mən 4-cü kursda oxuyuram, Hüquq fakültəsində. Adım Ümiddir, - deyə oğlan mənə tanışlıq verdi.

- Mənim adım Gülərdir. Şərqşünas olacam əgər bu gün imtahanı verə bilsəm, - deyə mən də tanışlığı qəbul etdim.

Bir qədər sonra yenicə tanış olduğum həmyerlimlə  sağollaşıb imtahana getdim.

Sonralar onu bir daha  görmədim.

O, məndən yaşca böyük və ilk baxışdan çox ciddi bir oğlan kimi qaldı yadımda. 

Həmin yay biz Şuşaya istirahətə getdik.

Atamın dostları bizi həmişə Şuşada o qədər gözəl qarşılayırdılar ki, günlərin necə gəlib necə getdiyini hiss etmirdik.

Bu dəfə ecazkar Şuşada bizi həm də qohumlar gözləyirdi.

İlk getdiyimiz yer və orda qalacağımız qohumlardan birinin evi idi.

Biz təzəcə yerləşmişdik ki, ev telefonuna zəng gəldi.

- Evin sahıbəsi mənə baxaraq:

- Gülər, qızım, səni telefona çağırırlar.

- Hamı mənə baxdı.

Bir qədər özümü itirib:

- Siz səhv edirsiz. Mənə kim zəng edə bilər?

- Deyir tələbə yoldaşıdı. 

Mən telefona yaxınlaşdım.

- Vətənə xoş gəldiniz, Gülər xanım.

- Bağışlayın...

- Ümiddir.

- Aaaa! Ümid. Necəsiniz? Biz indicə yerləşmişik hələ.

- Bilirəm. Gördüm sizi gələndə. Sonra arxanızca gəldim. O evi tanıyıram. Ona görə zəng etdim. Bir gün bizə də dəvətlisiniz.

- Çox sağolun. 

Mən dəstəyi yerinə asanda rəngim qıpqırmızı idi. Bilmirəm nədən.

Evdəkilərin baxışları mənə zillənmişdi. Özümü bu yaranmış vəziyyətdən xilas etmək üçün dərindən nəfəs alıb:

- Tələbə yoldaşımdır. Şuşalıdır, - dedim.

Evdəkilərin bir saniyə sükutunu bizimlə gedən xalaqızı pozdu.

- Gəlin sabah Çıdır düzünə gedək!

Hamı elə bunu gözləyirmiş kimi sabahkı günün planını qurmağa başladı.

Anam məni mətbəxə çəkib:

- Kim idi zəng edən? - deyə soruşdu.

- Mən onu cəmi bir dəfə görmüşəm, tanımıram. Dedi ki, şuşalıdır.

- Qəribədir. Biabır olduq camaatın içində.

Mən pərt olmuşdum, amma dəqiq bilirdim ki, heç bir günahım yoxdur.

Hamı günorta yeməyinə hazırlaşırdı. Qarabağ aşının və gecədən qızların, gəlinlərin bükdüyü yarpaq dolmasının ətri aləmi götürmüşdü. Böyük  şüşəbənd dolu idi qohum-əqraba ilə.

Bakıdan gələcək daha bir adamı gözləyirdilər. Tezliklə həyətdə hay-küy eşidildi. Özünəməxsus səslə və sırf Qarabağ ləhcəsində danışan cavan bir oğlan həyət qapısından içəri girdi. İlk baxışdan kinoaktyor Nodar Şaşıqoğluya bənzəyən bu şən oğlan hər kəslə öz dilində danışırdı. O, diqqəti cəlb etdikcə özündən razı şəkildə pilləkənləri qalxıb bizə yaxınlaşdı. )))

Hamı bu cavan oğlanı öpüb bağrına basırdı. Düzü özüm də anlamadığım qısqanclıq hissi yarandı məndə. Bu oğlan, mənim tanımadığım uzaq qohumum, gələcəyin jurnalısti Vüqar idi.

Məclisimizin ağbirçəyi isə onun nənəsi idi. Nənə o qədər gözəl, mötəbər, təmkinli və yumorlu qadın idi ki, hamının sevimlisinə çevrilmişdi.

- Nənəəə? Nətəərsən? - deyə o birinci nənəsini öpdü.

- Yaxşıyam, ay bala, sən nətərsən?

- Ay nənə, bu "firmenni" paltarı hardan almısan?

- Nə paltarı? - deyə nənə sual verdi.

Hamı gülüşdü.

Beləliklə, bu yeni gələn cavan oğlan məclisi tam əlinə aldı.

Sonra mən onun diqqətini cəlb etmək məqsədiylə:

- Sabah Cıdır düzünə gedəcəyik. Siz də gedirsiniz?

- O, sanki məni ilk dəfə görürmüş kimi düz gözümün içinə baxdı və:

- Kimlər gedir? - deyə soruşdu.

- Hamı.

- Gedirəm! Cıdır düzünə getməmək olarmı?

Gözüm kənardan bizə baxan nənəyə sataşdı. O altdan-altdan nəvəsinə baxıb fərəhlə  gülümsəyirdi.

- Get, nənə qurban, sən də get! - deyə nənə nəvəsinə göz vurdu.

- Yox, alınmayacaq! Mənim sabah dostumla görüşüm var. Gözləyəcək məni. Atlara baxmağa gedəcəyik. Mən Şuşaya gəlib, Qarabağ atını çapmasam qayıda bilmərəm Bakıya.  Atları çox sevirəm. Yəqin bu irsidir. Onda belə edərik, hamılıqla əvvəl dostumla görüşərik, sonra birlikdə Cıdır düzünə gedərik. İndi ona zəng edib deyərəm. 

- Kimdi, bala, o dostun? Denən gəlsin burda görüşün dayna, - deyə nənə  müdaxilə etdi.

- Yox, ay nənə, Ümid evinə qonaq çağırıb ey məni.

Mən o qədər özümü itirdim ki...

- Ümid? - deyə təəccübləndim.

- Hə, Ümid mənim dostumdur. Qızıl kimi oğlandır. Hüquqşünasdır. Bugün-sabah prokurordur, - deyə qohumum yenə gülümsədi.

Mən Ümidin kim olduğunu dərhal anladım, amma heç nə demədim. Ertəsi gün hamımız Cıdır düzünə getməyə hazırlaşırdıq. Səsimiz ətrafı götürmüşdü. Şuşanın füsunkar gözəlliyinə heyranlıqla onun unudulmaz küçələriylə addımladıqca içimizdə bir fərəh hissi var idi sanki. 

Vüqar dostuyla görüşü Şuşa İncəsənət muzeyinin qarşısında təyin etmişdi. 

Onlar çox mehriban görüşdülər. Biz onlara kənardan baxırdıq. Birdən onlar bizə tərəf addımladılar.

- Tanış ol! Qohumlarımdı hamısı. Bu qız isə şərqşünasdır. Bizim Univesitetdə oxuyur, - deyə Vüqar bizi tanış etməyə çalışdı.

- Biz tanışıq, - deyə Ümid irəli addımlayıb əlini mənə uzatdı və:

- Vətənə xoş gəlmisiniz, Gülər xanım! - dedi

Mən sakit səslə:

- Çox sağolun, - deyib geri çəkildim.

Hiss etdim ki, qohumumun bu tanışlıq xoşuna gəlmədi. Düşündüm ki, gərək Ümidi tanıdığımı ona deyəydim dünən. Vüqar özünü ələ alıb dostuna bizimlə getməyi təklif etdi. Ümiddə çaşqın, lakin cox ciddi idi. O, bizimlə getmədi.

Bu iki gəncin mənə münasibəti heç zaman dəyişmədi. Onlar indi də mənə hörmət və ehtiram bəsləyirlər.

Şuşa, Cıdır düzü, təbiətin yaratdığı ən möhtəşəm sənət əsəri! O çiçəklər, o ətir, o hava, o səslər sonralar uzun illər unudulmadı. Şuşada bitən ən gözəl çiçək Xarıbülbül yadıma düşəndə indi də kövrəlirəm. Məşhur Qırx pilləkən, Daşaltı, Topxana,Ərim gəldi qayası. Bu yerləri qarış-qarış gəzdik o yay. Dəfələrlə İsa bulağında olduq. Hətta Xan əmini canlı dinlədim mən Şuşada həmin il. Bilsəydim ki, bu Şuşayla son görüşümdür əyilib o daşlı küçələrindən öpərdim Şuşamın. Onunla vidalaşardım heç olmasa.

Vüqar çox qalmadı bizimlə. Bakıya qayıtmalı idi. Ümidi  Şuşada bir daha görmədim. Bu iki yaraşıqlı, ağıllı və tərbiyəli oğlanların hər ikisi çox ləyaqətli insan, etibarlı dost idi. Qarabağda dostluq müqəddəsdir. Biz həqiqətən dost ola bildik. Biz üç dost olduq. Üçümüzün də bir sevgisi var idi. Biz Şuşaya, Qarabağa vurğun idik. Şuşa məhəbbəti, Qarabağ sevgisi birləşdirirdi bizi .

Lakin... biz o gözəl məkanda bir daha görüşə bilmədik.

Qaraldı gözəllər-gözəli Şuşanın mavi səması.

Tarixə alınmaz Qala kimi yazılmış Şüşanı ermənilər işğal etdi. Dağ çəkildi ürəklərimizə. Üzlərimizdə gülüşümüz, təbəssümümüz dondu. Biz heç birimiz ürəkdən gülüb danışa bilmədik ondan sonra. Yaman kövrək olduq üçümüz də. Hər dəvə Qarabağdan söz düşəndə yanıb töküldük, yaramız gövr etdi.

Şuşada görüşmək ümudiylə yaşayırıq hələ də.

Biz üçümüz də Şuşa və Qarabağ üçün əlimizdən gələni etdik.  

Ümid Qarabağ müharibəsinin ilk günündən əyninə hərbi paltar geyindi. Vüqar cəbhə bölgələrində könüllü hərbi jurnalıst kimi çalışdı. Mən isə təhlükəsizlik zabiti oldum. Hərə öz fəaliyyət cəbhəsində Qarabağ probleminin həlli naminə çalışdı. Amma... 

 

Hər üçümüz canımızdan keçməyə indi də hazırıq müqəddəs məhəbbətimiz, sevgimiz uğrunda. Çünki hər üçümüz Şuşanı və Qarabağı dəlicəsinə sevirik.

Təranə Məmməd.

Bakı - 15.06.2017.

& REALİST ADİL

ARKADAŞ, YURDUMA ALÇAKLARI UĞRATMA SAKIN !

 QORXMA EY BÖYÜK TÜRK ALÇAKLARDAN !

Defence Turk - kardeşim,

* Əziz dostum, diqqətinizə görə təşəkkür edirəm.

* Sevgili arkadaşım, ilginiz için teşekkür ederiz.

* Дорогой друг, спасибо за внимание.

* Dear friend, thank you for your attention.

"AZTV / RETROBRİQADA" FƏALİYYƏTDƏDİR

Mən Adil ilə necə tanış oldum?

Fikrət Hüseynov və Adil İrşadoğlu

1972-ci ildə Televiziyanın foyesində çox yaraşıqlı, ciddi bir həmyaşıdıma rast gəldim. Görkəmi və geyimi ilə hamıdan seçilən bu gəncin əynində bahalı ratin palto, əlində o vaxtlar çox dəbdə olan kofe rəngində əl çantası (diplomat) var idi. Foyedə onunla rastlaşanlar dönüb həsədlə arxasınca baxırdılar. Ağlıma da gəlməzdi ki, biz nə vaxtsa birlikdə çalışacayıq və dost olacayıq.

Bir neçə gündən sonra onunla Televiziyanın "Sənaye Verilişləri Şobəsi"ndə görüşdük. Dedi ki, tələbəyəm. Azərbaycan Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsində ali təhsil alıram. Radio və Televiziya üçün süjetlər, oçerklər hazırlayıb efirdə göstərilməsini istəyirəm. Televiziyanın "Sənaye Verilişləri Şobəsi"nin müdiri Seyfulla Hənifə oğlu Cəfərov tələbə olmağıma baxmayaraq mənə şöbə ilə əlaqə saxlamağı, əməkdaşlıq etməyi təklif etdi. Ona görə də burdayam və Seyfulla müəllimin tapşırığını gözləyirəm. Adil Seyfulla müəllimdən tapşırıq alandan sonra biz çəkilişə birlikdə getdik...

O vaxtdan - 1972-ci ilin payızından 1997-ci ilin sonunadək (25 il) Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsində birlikdə çalışdıq. 50 ildən çoxdur ki, dostluq edirik.

Bizim bir dostumuz da var. Allah onu və ailəsini qorusun. Fərhad Bəybala oğlu Naibov ölkənin tanınmış rejissorlarından biridir. O, hələ də AzTv-də işləyir. Fərhad Naibov da Adil ilə 25 il birlikdə çalışıb. Adil ilk oğlunun adını dostunun şərəfinə FƏRHAD qoyub. Onun işi çox olduğundan vaxt tapıb bizimlə görüşə bilmir. Bir-birimizin halı, səhhəti ilə yalnız telefon vasitəsilə maraqlanırıq. Ancaq Adil çox istiqanlıdır. Vaxtaşırı hörmət bəslədiyi sabiq iş yoldaşlarını bir masa arxasına çağırır, onların görüşünü təşkil edir və hamımızı sevindirir. Adil bəy, Facebook sosial şəbəkəsində "AZTV / RETROBRİQADA" yaradıb. Briqada fəaliyyətdədir. Keçmiş AzTvçilərdən kim maraq göstərsə Adil bəyə müraciət edə bilər.

Dostluğumuzun bu 50 ilində Adil İrşadoğlunun əsl vətənpərvər olmağının çox yerdə şahidi olmuşam. Azərbaycanın bütün rayonlarında, Moskvada, Riqada, Kiyevdə və sair yerlərdə onunla ezamiyyətdə olmuşuq. Adil çox səmimi insan, səmimi yol yoldaşıdır.  Küllü Qarabağ erməni-rus işğalından azad edildikdən sonra o, telefonda sevincini mənimlə bölərək heç bilirsiniz nə dedi? Dedi ki, "Fikrət, artıq dünyanın hər yerində qürurla, fəxrlə deyə biləcəyəm ki, mən qarabağlıyam. Bu əlamətdar hadisədən sonra mən ömrümün axırınadək Ali Baş Komandanımıza, milli ordumuzun və daxili qoşunlarımızın əsgər və zabitlərinə, qazilərimizə və unudulmaz şəhidlərimizə borcluyam". Onun bu sözlərini dinləyə-dinləyə Adilin 1-ci Qarabağ müharibəsi zamanı cəbhə bölgələrində əsgər və zabitlərimizə nitqi ilə, çağırışı ilə necə sarsılmaz ruh verdiyi anlar yadıma düşdü. Sanki səngərdəki əsgərlərin komandiri Adil idi...

Bu yazımı - səninlə bağlı xatirəmi 2023-cü ilin 31 dekabrında sənə göndərdim. Bu, təsadüfü deyil. Dünya azərbaycanlılarının Həmrəylik Günüdür. Həmrəyliyimiz daim möhkəmlənsin. Bilirsən ki, həmrəylik bayramı ilk növbədə azərbaycançılıq ideologiyasına söykənir. Son illərdə bu ideologiya müstəqil Azərbaycanın çiçəklənməsinə və dünya azərbaycanlılarının özünüdərkinə təkan verən güclü bir amilə çevrilib. 

Yaşa, var ol, qardaş. Əminəm ki, sən Tanrının sevimli bəndəsisən !

Fikrət Altay oğlu Hüseynov.

AzTv-nin sabiq 1-ci dərəcəli kinooperatoru.

31.12.2023. / 12-00.